زندگی در این روزها اکثراً با استرس همراه است. مطمئناً، همه ما اضطراب، سردرد، بی‌خوابی و خستگی ناشی از استرس را تجربه کردیم. وقتی استرس دارید، ممکن است رفتارهای متفاوتی را نسبت حالت عادی انجام دهید، از اختلال در وضعیت خواب گرفته تا عادات غذایی همه‌چیز تحت تأثیر قرار می‌گیرد.

حتی افراد خونسرد هم اغلب استرس را تجربه می‌کنند. درحالی‌که استرس گاهی اوقات امری عادی است، داشتن مداوم آن علامت یک اختلال روانی یا جسمی است که بر عملکرد بدن ازجمله سیستم متابولیسم، گوارش و … تأثیر می‌گذارد.

احساس استرس در موقعیت‌های کوتاه‌مدت، می‌تواند به نفع شما باشد و به شما کمک کند تا بر خطرات احتمالی غلبه کنید؛ اما هورمون‌های استرس‌زا برای مدت طولانی در بدن شما می‌تواند به سلامتی‌تان آسیب جدی وارد کند. اضطراب، بی‌خوابی، بدخلق شدن، افسردگی و سردرد ازجمله عواملی هستند که نشان‌دهنده استرس در وجود افراد است.

اکنون شاید این سؤال در ذهنتان باشد که آیا استرس باعث کاهش وزن می‌شود؟ باید بگوییم بله! همانند تأثیر استرس بر چاقی، لاغری و کاهش وزن نیز در افراد به وجود می‌آید. درواقع، شرایطی که شما را با استرس زیاد روبرو می‌کند باعث ایجاد تغییرات فیزیولوژیکی می‌شود که بر تغییر الگوهای غذایی تأثیر می‌گذارد و درنهایت منجر به افزایش یا کاهش وزن می‌گردد.

در ادامه این مقاله ارتباط بین استرس و لاغری و استرس و چاقی بررسی می‌شود. پس با ما همراه باشید.

ارتباط بین استرس و لاغری

استرس حالتی است که از مغز شما سرچشمه می‌گیرد اما واکنش‌های جسمی زیادی را به دنبال دارد. علائم دستگاه گوارشی ازجمله تهوع، ناراحتی در شکم و کاهش اشتها. این علائم می‌توانند به کاهش وزن و درنتیجه لاغری منجر شوند و اختلالاتی مزمن یا حاد ایجاد کنند.

استرس در بعضی مواقع آن‌قدر شدید است که باعث می‌شود نتوانید به چیز دیگری فکر کنید. این موضوع روی عادت‌های غذایی تأثیر می‌گذارد. مثلاً باعث شود که احساس گرسنگی نکنید یا حتی غذا خوردن را به‌طورکلی فراموش کنید که درنهایت منجر به کاهش وزن می‌شود.

تغییراتی که در بدن در اثر استرس اتفاق می‌افتد باعث می‌شود که بدن خود را برای پاسخ به آن تغییرات آماده کند. این کار با آزاد شدن هورمون‌های آدرنالین و کورتیزول انجام می‌شود. آدرنالین بدن را برای فعالیت شدید آماده می‌کند اما از طرفی باعث به حداقل رسیدن اشتها می‌شود. لپتین نیز هورمونی است که توسط سلول‌های چربی ساخته و باعث کاهش اشتها می‌شود و نباید از نقش آن در کاهش وزن چشم‌پوشی کرد.

حتی، استرس و لاغری صورت هم با یکدیگر رابطه مستقیم دارند. با نگاهی به افرادی که لاغری عصبی دارند می‌توانید این موضوع را کاملاً درک کنید.

علائم لاغری ناشی از استرس عبارت‌اند از:

• کاهش وزن ناگهانی بدون هیچ دلیل منطقی
• کاهش وزن در مدت‌زمان کوتاه
• کاهش اشتها
• خستگی
• سوءهاضمه
• تپش قلب

ارتباط میان استرس و چاقی

شاید تجربه کرده باشید که هنگامی‌که حس و حال خوبی ندارید اغلب تمایل به مصرف خوراکی‌هایی همچون شیرینی‌جات، انواع شکلات و کوکی‌ها پیدا می‌کنید، اما دلیل این امر چه می‌تواند باشد؟ بله استرس جواب شما است.

استرس بیش‌ازاندازه می‌تواند تا حد بسیاری منجر به چاقی شود. اغلب افرادی که دچار استرس می‌شوند گاهی برای کاهش این احساس به مصرف خوراکی‌های نامناسب و خوردن تنقلات روی می‌آورند و از این طریق تلاش می‌کنند تا به‌گونه‌ای خود را آرام کنند.

هورمونی که باعث ایجاد حس خوب در این حالت می‌شود، سروتونین نام دارد؛ بنابراین، هنگامی‌که دچار استرس هستید اغلب تمایل به مصرف کربوهیدرات‌ها پیدا می‌کنید، چراکه میزان ترشح این هورمون را در بدن شما افزایش می‌دهند.

از دیگر اتفاقاتی که هم‌زمان با بالا رفتن استرس در بدن شما اتفاق می‌افتد این است که افزایش تواید هورمون کورتیزول در بدن است. درواقع، کورتیزول و چاقی باهم رابطه مستقیم دارند. این هورمون، مسئولیت ذخیره‌سازی چربی و افزایش اشتها را بر عهده دارد، بنابراین با افزایش آن در بدن تمایل به مصرف غذاهای چرب و شیرین بیشتر می‌شود.

هورمون سومی که بر تأثیر استرس بر چاقی دامن می‌زند، گرلین است. گرلین هورمونی است که منجر به افزایش اشتها می‌گردد و در وزن بدن نقش دارد. درنهایت، استرس و چاقی با تولید مولکولی به نام نوروپپتید y که از سلول‌های عصبی آزاد می‌شود، تشدید می‌شود. این مولکول تجمع چربی را در بدن تقویت می‌کند. جالب است بدانید، کورتیزول و چاقی بیشترین تأثیر را از میان هورمون‌های ذکرشده دارد.

اما چه غذاهایی استرس را کم می‌کند؟ در ادامه غذاهای استرس‌زا و غذاهای ضد استرس بررسی می‌شود. با من و رژیم همراه باشید.

غذاهای استرس‌زا و تغذیه مناسب

پرخوری شایع‌ترین عارضه استرس است. به‌عبارت‌دیگر، افراد غذا را به این دلیل که گرسنه‌اند نمی‌خورند، بلکه احساساتی مثل عصبانیت، ناراحتی و اضطراب و … آن‌ها را به سمت خوردن غذای بیشتر سوق می‌دهد.

مواد غذایی شیرین، شور و چربی ازجمله غذاهای استرس‌زا هستند. این غذاها چون چربی و نمک زیادی دارند، فاقد مواد مغذی‌اند. خوردن این غذاها باعث دریافت کالری بیشتر و درنتیجه دچار چاقی ناشی از استرس می‌شوند. البته در بعضی از افراد استرس اثر معکوس دارد و آن‌ها اشتهای خود را ازدست‌داده و لاغر می‌شوند.

در هنگام استرس باید از خوردن غذاهایی بسیار شیرین خودداری کرد. اگرچه غذاهای بسیار شیرین باعث می‌شوند انرژی سریع افزایش پیدا کند، اما وقتی سطح قند خون پایین آمد استرس بیشتری احساس می‌شود.

غذاهای پرچرب و شور نیز استرس را بدتر می‌کنند به‌طورکلی بهتر است خوراکیهای ضد استرس مانند میوه‌ها و سبزیجات مصرف شود. مواد موجود در این نوع مواد غذایی بر بدن و کاهش استرس تأثیر می‌گذارند. برای مثال پرتقال و هویج حاوی آنتی‌اکسیدان های تقویت‌کننده سیستم ایمنی هستند.

ازجمله خوراکیهای ضد استرس می‌توان به سبزیجات بدون برگ حاوی ویتامین به اشاره کرد. این مواد به تعادل اعصاب کمک می‌کند. مصرف غلات نیز توصیه می‌شود. این مواد حاوی کربوهیدرات‌هایی هستند که سطح هورمون آرام‌بخش سروتونین را افزایش می‌دهند. به‌علاوه، ماهی قزل‌آلا و ماهی‌های حاوی اسیدهای چرب امگا 3 استرس را کم می‌کنند. پرهیز از خوردن غذاهای استرس‌زا زیر سطح استرس را کاهش می‌دهد:

• غذاهای سرخ‌شده
• غذاهای فرآوری شده
• شکلات
• چیپس
• نوشیدنی‌های شیرین

راهکارهای مدیریت استرس

کاهش وزن یا چاقی ناشی از استرس می‌تواند موضوعی جدی برای سلامتی باشد؛ بنابراین، اولین قدم برای مدیریت استرس، محاسبه شاخص توده بدنی یا BMI است. هنگامی‌که شاخص توده بدنی زیر 18.5 باشد یعنی فرد دچار کمبود وزن است و اگر بالای 25 باشد یعنی فرد اضافه‌وزن دارد.

یک استراتژی خوب برای مدیریت استرس، شناسایی علت اصلی عادت‌های نامناسب است. ازجمله شناسایی عادت بد خوابیدن، رفتارهای وسواسی، فکر زیاد و … .

در قدم بعدی، در صورت حاد بودن استرس باید به روانشناس مراجعه کرد و بعد از درمان‌های اولیه، استفاده از یک رژیم غذایی سالم توصیه می‌شود. در کنار درمان روحی و تغذیه، ورزش کردن می‌تواند تأثیر استرس را کم کند. البته، مدیتیشن هم می‌تواند گزینه مناسبی باشد.